De grootste vervuiler op het eiland - al bijna 100 jaar lang - mag sinds gisteren ongestoord doorgaan met vervuilen. De Isla raffinaderij op Curaçao heeft met een legertje - soms ingevlogen - advocaten de overheid (met medeweten) en de milieubeweging (verrassend) na zeven jaar eindelijk op de knie.Het vonnis is een ingewikkeld juridisch stuk, dat teruggrijpt naar alle eerdere uitspraken in de diverse rechtszaken tussen de drie partijen.
Slapen
Bestuursrechter J. Th. Drop oordeelde maandag 28 mei dat iedereen in de procesgang heeft zitten slapen. Een beroep op de overheid om de Isla te dwingen te stoppen met het overtreden van de milieunormen is niet aan de rechter, maar aan de Eilandsraad. De rechter kan de overheid wettelijk gezien dus niet opdragen om een overtreding te stoppen.
De tweede lijn in de verdediging van overheid en Isla is dat een groot aantal vermeende overtredingen in eerdere rechtszaken al aan de orde zijn geweest en afgetikt. Zo zou alleen de opslag van attapulgus klei en oilspills nog onderwerp van geschil zijn en alle andere overtredingen niet. Het gaat dan om de belangrijkste norm-overschrijdingen, waar mensenlevens mee zijn gemoeid: de hoeveelheid zwaveldioxide in de lucht, de jaargemiddelde uitstoot van (kankerverwekkende) fijnstof en de catcracker problematiek.
De Isla betoogt met succes dat ten aanzien van deze overtredingen de rechter al eerder heeft geoordeeld en dat daartegen geen beroep is ingesteld door de milieubeweging. De uitspraak ligt daarmee vast en kan niet opnieuw door de rechter in behandeling worden genomen.
Deskundigenbericht
Hier doet zich een merkwaardig en tricky feit voor, dat nadere beschouwing verdient. Gedurende de rechtzaken is er veel gesteggel geweest over hoe groot de bijdrage van de Isla aan de totale vervuiling in de wijken onder de rook van de raffinaderij nu eigenlijk is. Dat heeft alles te maken met het feit dat de hindervergunning waaronder de Isla mag vervuilen uitgaat van zogenaamde immissienormen - dat wat er op straat gemeten wordt - en niet emissienormen - dat wat aan de schoorsteen van de Isla gemeten wordt..
De rechter heeft toen de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak voor Milieu en Ruimtelijke Ordening (StAB) gevraagd om een deskundigenbericht op te stellen waarin het voor iedereen duidelijk is wat de schadelijke bijdrage van onder andere de raffinaderij is in het plaatje van de totale vervuiling op straat.
De StAB betoogde toen dat die bijdrage van de Isla weliswaar niet te meten, maar wel degelijk te berekenen is en dat daardoor vast is komen te staan dat in 2007 de gestelde immissienorm voor zwaveldioxide werd overschreden. Het rekenmodel dat toen gebruikt werd, is nooit betwist door SMOC.
Niet in beroep
In 2009 oordeelt StAB - na berekening - echter dat er van een overtreding van de zwaveldioxide-norm en de jaargemiddelden voor fijnstof geen sprake is - in dat jaar. SMOC gaat weliswaar in beroep, maar dat beroep wordt op andere gronden toegewezen. En dus oordeelt de rechter nu dat daarover niet meer verder geprocedeerd kan worden.
SMOC eist een nieuwe beschikking en rechter Boerlage kent die in het vonnis van 1 september 2011 ruimhartig toe. Het bestuursrecht moet voorkomen dat de burger slachtoffer wordt van de grillen van een overheid en daarom kent zij een ruime schadevergoeding toe indien de overheid weer in gebreke blijft. De hele vergunning is in geding.
Tevergeefs, zoals nu blijkt: rechter Drop - in hoger beroep - is het daarmee niet eens. Alle eerdere uitspraken op ieder afzonderlijk deel van de hindervergunning moet bij elke rechtsgang aangevochten worden, want wij zwijgt stemt toe.
En dus staan SMOC en de bewoners die zij vertegenwoordigt, na zeven jaar procederen met lege handen....Curaçao haalt de neus op voor zijn eigen bevolking....
Fouad Sidali in gesprek met Antillencorrespondent Dick Drayer (5'46")