Vandaag, 5 maart vertrekt de Hr. Ms. Pelikaan; het ondersteuningsvaartuig van de Koninklijke Marine in Willemstad. Aan boord een bijzonder lading, 70,000 liter drinkwater met bestemming Saba. Zelfs het NOS journaal besteedde 20 seconden aan dit opmerkelijke nieuws.Het bijzondere zit hem in het feit dat dit deel van het Koninkrijk der Nederlanden geen drinkwaterleiding netwerk heeft. Er is ook geen publieke drinkwater producent. En als er dan ook nog eens geen regen valt, heeft Saba een probleem.
Hoge kosten
Twee particuliere bedrijven produceren en distribueren drinkwater op het eiland met inmiddels weer geldige concessies van het eilandbestuur. Die produceren vooral water voor het plaatselijke ziekenhuis, de Medische Universiteit, het bejaardentehuis en studentenonderkomens. De meerderheid van de bevolking van de eilanden is afhankelijk van regenwater als primaire bron voor drinkwater en voor hen die wat geld hebben is de mogelijkheid om gebottled water te kopen. De prijs mag er zijn, een doos met twaalf flessen van anderhalf liter - uit St. Maarten - kost rond de 9 euro. Veel Sabanen geven tegenwoordig de voorkeur aan drinkwater uit de fles.
Als er niet genoeg regenwater beschikbaar is, kan ontzilt water worden besteld bij een van de twee particuliere drinkwaterproducenten. Die leveren dan via vrachtwagens. De kosten zijn astronomisch hoog: ongeveer 5 euro per kubieke meter, de extra distributievergoeding varieert tussen de 20 tot 40 euro per vrachtwagen vol water. Omdat de productiecapaciteit van de private productie-installaties beperkt is, kan de wachttijd voor drinkwater oplopen tot zeven dagen. De enige publieke voorziening is een groot publiek regenwater reservoir, dat gebruikt wordt voor de eilandelijke brandblus-installatie en als een nooddrinkwater voorziening voor het ziekenhuis van het eiland. Na een jaar van droogte, staan die nu leeg
Lokale cultuur
De gewone Sabaanse burger is al eeuwen aangewezen op zijn eigen drinkwatervoorziening. Opvangen van regenwater maakt deel uit van de lokale cultuur. Het systeem is eenvoudig en vergt geen dure componenten. Regenwater is de belangrijkste bron van zoet water en wordt gebruikt voor menselijke consumptie, wassen en schoonmaken. Huizen op Saba zijn gebouwd om de opvang van het regenwater te ondersteunen. De neerslag valt op het dak en wordt getransporteerd via goten en regenpijpen naar de interne reservoirs onder of naast het huis.
De gemiddelde neerslag in de noordelijke Caribische regio is hoog, gemiddeld zo'n 1100 millimeter per jaar. In theorie is dit voldoende om de bevolking van Saba te voorzien van voldoende drinkwater. De laatste jaren lijkt er minder regenwater beschikbaar voor drinkwatergebruik. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat weerpatronen veranderen. Het regenseizoen wordt steeds korter. Een andere reden zou kunnen zijn dat bewoners van de eilanden meer regenwater consumeren dan voorheen. In het laatste decennium hebben vaatwassers, wasmachines en spoeltoiletten hun intrede gedaan. De opvangreservoirs werden niet opgeschaald.
Waterkwaliteit
Regenwater op Saba heeft ook last van kwaliteitsproblemen. Recente analyses van regenwatermonsters uit particuliere reservoirs tonen een te hoog gehalte aan totale colibacteriën, e-colibacteriën, enterokokken en kiemgetal waarden aan. Inwoners van Saba die regelmatig onbehandeld regenwater consumeren, hebben soms last van maag aandoeningen. De aangegeven waarden overschrijden minimale WHO kwaliteitsrichtlijnen voor drinkwater en kunnen dus leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
De microbiologische samenstelling van regenwater is meestal erg onstabiel en kan schadelijk zijn voor de volksgezondheid. Een verklaring hiervoor is dat regenwatersystemen kwetsbaar zijn voor externe bronnen van verontreiniging. Uitwerpselen van leguanen, geiten en vogels zijn een belangrijke bron van regenwater verontreiniging. Deeltjes van bacteriën en virussen zweven door de lucht, vallen op dakbedekking en verdwijnen via goten en buizen in de reservoirs. Een andere belangrijke bron van vervuiling is de menselijke fecale verontreiniging; bronnen van fecale bacteriën zijn overal te vinden op het eiland in de vorm van open straat riolering en afvalwater. Het grootste probleem is dat er geen collectieve riolering is op Saba; de meeste dorpen hebben een open riool.
Agenda
Wanneer er sprake is van een noodsituatie, en er is niet genoeg drinkwater beschikbaar, dan valt Saba terug op regenwatertanks. Er is geen noodvoorraad voor drinkwater. In extreme situaties, wanneer er niet genoeg water beschikbaar is, kan de Koninklijke Marine het eiland van drinkwater voorzien. Vandaag vertrekken opnieuw 30 man en een boot met 70,000 liter water. Net als in 2009.
Ziedaar een situatieschets van een deel van het Koninkrijk der Nederlanden. Buureiland St. Eustatius kampte met dezelfde problematiek, maar kreeg ondersteuning van Nederland om een drinkwaterleidingnetwerk aan te leggen. Saba zou nu aan de beurt moeten zijn; het ministerie van Infrastructuur en Milieu is aan zet. Over twee weken vergadert Den Haag weer met Caribisch Nederland. De agenda is na vandaag in ieder geval bekend.