De Arubaanse overheid moet 600 mensen laten gaan of een andere oplossing zoeken, als het nog serieus werk wil maken van de begroting 2018. Dat valt af te leiden uit de reactie van het College Financieel Toezicht op de 2e kwartaalrapportage 2018. Ook de belastingopbrengsten in de eerste maanden van dit jaar vallen enorm tegen, waardoor bezuinigingen of lastenverzwaringen onvermijdelijk zijn.
Maar laat ik met iets positiefs beginnen. Evelyn Wever-Croes beloofde met haar ministers bij het aantreden van haar kabinet op 17 november vorig jaar dat haar regering transparantie voorstaat en het lijkt er op dat de boodschap uit mijn vorige artikel* over is gekomen. De website gobierno.aw heeft inmiddels een flink aantal documenten gepubliceerd. Goed nieuws dus voor de Arubaanse bevolking.
Maar we zijn er nog niet. Het College Financieel Toezicht heeft op 23 augustus weliswaar zijn reactie gepubliceerd op de 2e kwartaalrapportage 2018. Maar de kwartaalrapportage zelf is nog niet gepubliceerd. Het is dan ook niet bekend wat er - en hoe er - door de Minister van Financiën van Aruba, mevrouw Xiomara Ruiz-Maduro, is gerapporteerd. Blijkbaar is het informeren van het CAft (op 9 augustus!) belangrijker dan het informeren van de inwoners van Aruba.
Ik ben dus genoodzaakt om opnieuw uit de reactie van het CAft (en haar publicatie) te deduceren wat de stand van zaken is. Wellicht dat de regering daar bij de volgende kwartaalreportage rekening mee houdt, zodat alle journalisten op Aruba en Curaçao een vinger aan de pols kunnen houden.
Prognose
In de reactie van het CAft staan evenwel genoeg interessante zaken, die het noemen waard zijn. Ik behandel er vier.
Het tekort over 2018 zal uitkomen op 2,9 procent**. In persconferenties, op Facebook en op de de website van de overheid is de overhandiging van de jaarrekening over 2017 bekend gemaakt. Deze jaarrekening ligt op dit moment ter beoordeling(!) bij de Algemene Rekenkamer Aruba. Daarin staat dat het tekort over 2017 uitkomt op 2,4%. Een percentage waarmee de minister van Financiën heeft gepronkt, omdat die lager ligt dan de veronderstelde en ingeschatte 3,1% in december 2017 over 2017.
Dit gegeven houdt in dat Aruba haar tekort over 2018 dus naar maximaal 2,3% (lager dan 2017) moet gaan bijstellen. Opvallend genoeg roept geen enkel lid van de oppositie hier iets over en ook het CAft rept er (nog) niet over.
Nog afgezien dat hiermee nog steeds niet wordt voldaan aan de ruimhartige overschrijding van de begrotingsnorm, zou het zeker jammer zijn voor de Arubaanse overheidsschuld en de Arubaanse bevolking als het tekort niet wordt teruggedrongen en er dus ongewenst meer schulden worden gemaakt.
Dit betekent dus concreet dat het kabinet Wever-Croes voor een bedrag van ongeveer 35 miljoen florin aan bijstellingen moet plegen. Ik noem het maar, wellicht dat iemand het op Aruba oppikt.
Personeelslasten
Het CAft wijst opnieuw op de verhoging van de personeelslasten. In plaats van een beloofde daling blijven die stijgen tot een bedrag van 12,2 miljoen florin. De komende vier maanden moet Wever-Croes deze 12,2 miljoen, bovenop de 35 miljoen als besparing moeten realiseren. Maak je geen illusies, ook het CAft geeft tussen de regels door aan dat er nog steeds geen besluiten gemaakt zijn hoe en wanneer die maatregelen zullen leiden tot de besparing.
Voor de gewone leek, zoals u en ik: bij een gemiddelde loonsom van AWG 60.000,= staat die besparing gelijk aan een afvloeiing van 600 ambtenaren in de komende 4 maanden, zonder afkoopsom of regeling of iets dergelijks. Of ze nou van de AVP of MEP zijn, voeg ik daar met een knipoog aan toe.
Belastingen
Het valt bovendien op dat het CAft in haar reactie de substantieel lagere ontvangsten benoemd uit de invorderingsacties van de directe belastingen en de winstbelasting. Het Departamento di Impusto heeft maar 15,7 miljoen directe belastingen binnengehaald, terwijl 73,5 miljoen was voorzien. Het verschil wordt niet toegelicht.
Voor de winstbelasting is 55 miljoen als opbrengst begroot, terwijl over het eerste halfjaar maar 6,1 miljoen florin is gerealiseerd. Het CAft voorziet op basis van het seizoenspatroon daarbovenop ook nog eens een tegenvaller van 21 miljoen florin.
Het is bekend dat in december 2017 middels een suppletoire begroting ongeveer 50 miljoen aan minder opbrengsten uit belastingen is verwerkt. Als we uitgaan van de analyse van het CAft, kunnen de minderopbrengsten in 2018 oplopen tot een bedrag dat hoger ligt dan 2017. Voorwaar iets waar het het kabinet pro-actief rekening mee moet houden.
Dividend
Tenslotte, het dividend. Het valt het CAft op dat de dividenduitkeringen over het 1e halfjaar 2018 maar liefst 53,9 miljoen aan opbrengsten genereren. Pabien, boven verwachting! Enerzijds ligt het niet in lijn dat een dergelijk bedrag opnieuw in het 2e halfjaar zal worden ontvangen, want je kan in principe maar één keer dividend ontvangen. Anderzijds betreft dit dividend over de resultaten van 2017 en eerder. Dus de effecten van 2018 moeten we nog gaan merken.
Of het huidige kabinet de overheids-nv’s heeft aangespoord om maar snel de dividend uit te keren en of het allemaal rozengeur en maneschijn is, ligt besloten in de opmerking van het CAft dat zij graag inzicht krijgt in de mate waarin de in de Landsbegroting opgenomen dividendopbrengsten realistisch zijn en ook daadwerkelijk ontvangen zullen worden. Je kan immers de overheids nv’s maar 1 keer leegplukken gezien de beleidsdoelstellingen die ze zelf moeten behalen.
Conclusie
Samenvattend kan gezegd worden dat het kabinet per direct ongeveer 47 miljoen florin moet ombuigen. Als de geprognosticeerde belastingtegenvallers zich manifesteren, zal dit bedrag bovendien substantieel veel hoger liggen.
Ik durf een totaal bedrag oplopend tot 100 miljoen, nog niet te noemen. Het bedrag betekent nog eens twee procent tekort erbij. Maar dan is het wel geboden dat Wever-Croes en het CAft als toezichthouder, nu direct in actie komen.
Het moge duidelijk zijn dat Evelyn er verstandig aan doet en daadwerkelijk gaat bezuinigen. Want met extra inkomensverhogende lastenverzwaringen voor bedrijven en burgers zit niemand te wachten. Dat maakt, net als teveel drank, meer kapot dan je lief is.
----
* Rocco Tjon moet pijlen richten op zijn eigen premier
**De discussie waarom het tekort over 2017 niet hoeft te worden gecompenseerd (zoals in Curaçao) of dat het overschot percentage van 0,5% conform de Wet voor 2018 niet behoeft te worden gehaald, is hier onbesproken. Desalniettemin was en wordt door het CAft in haar reactie opnieuw benoemd dat het dan de afspraak is dat het tekort over 2018 onder die van 2017 (geprognotiseerd 3,1%) moet liggen. Het maximale tekort percentage van 3% is na enige correctie en druk ook als zodanig in de Begroting over 2018 verwerkt.