In de glorietijd van Insel Air - tussen 2010 en 2014 - profiteerde Curaçao enorm van de bedrijvigheid van deze luchtvaartmaatschappij op ons eiland. In 2007 was het nog een kleine maatschappij met een operationele omzet van 26,8 miljoen gulden en 56 werknemers, maar even jaar later was Insel uitgegroeid naar 400 miljoen omzet en 617 mensen in dienst. De indirecte werkgelegenheid van bedrijvigheid rondom de maatschappij werd in 2015 geschat op 921 mensen, terwijl als gevolg van bestedingen en investeringen in relatie tot Insel Air nog eens 1327 jobs werden bediend. De totale werkgelegenheid als gevolg van de aanwezigheid van Insel Air werd berekend op 2865 banen.
Cijfers die er niet om liegen en die voor een toekomstig luchtvaartbedrijf een duw in de rug kunnen zijn om alsnog te investeren in een lokale carrier.
De klad erin
In 2016 kwam de klad erin. De bewindvoerder, aangesteld nadat Insel uitstel van betaling vraagt, zegt in zijn eerste verslag dat de financiële moeilijkheden in 2016 het gevolg waren van een te groot personeelsbestand, het opzetten van een eigen onderhoudsafdeling die zichzelf niet kon bedruipen, onvoldoende (financieel) beheer en de noodzaak vluchten van en naar Venezuela te lang voor te financieren.
Insel had op dat moment nog een vordering uitstaan van ongeveer 67 miljoen dollar op Venezuela. Voor dat bedrag mochten bolivars in Caracas worden geconverteerd, maar dat is nooit gebeurd. Insel deed toen een beroep op de regering van Curaçao voor een overbruggingskrediet van USD 18 miljoen (ANG 33 miljoen). Dat geld kon gebruikt worden om een periode te overbruggen, waarin de maatschappij op zoek moest naar een strategische partner of overnamekandidaat.
Over Aruba wordt in het verslag opgemerkt dat sinds 28 januari 2017 toestellen in gebruik bij Insel Air door de Arubaanse luchtvaartautoriteit aan de grond worden gehouden. Dat zette de onderneming zowel operationeel als financieel enorm onder druk.
 |
| Gilles Filiatreault werd per 1 februari 2017 aangesteld als Executive Chairman |
Een groot deel van de door de overheid verstrekte lening was noodzakelijk om de kosten van deze tegenslag te dragen en hiermee voortzetting van de activiteiten te kunnen garanderen. In het tweede surseanceverslag zegt bewindvoerder Rogier van den Heuvel dat het aanvankelijke reorganisatieplan inhield dat Insel een overheidskrediet van USD 18 miljoen dollar zou krijgen, waarmee de reorganisatie bekostigd zou worden.
Van dat bedrag was al voor het aantreden van het interim-management in februari 2017 vier miljoen dollar uitgegeven aan salarissen over december 2016 en januari 2017 en aan crediteuren in januari. Toen het interim-management op 1 februari feitelijk aan de slag ging, was er nog veertien miljoen dollar beschikbaar. Begin februari werden evenwel toestellen in Aruba aan de grond gehouden, hetgeen vijf miljoen dollar aan kosten opleverde in verband met stranding van passagiers en niet doorgegane vluchten.
Van de aanvankelijk begrote 18 miljoen was voor het interim-management dus nog negen miljoen over. Daarvan is vier à vijf miljoen dollar uitgegeven aan afvloeiingskosten. Er resteerde nog een operationele steun van vier à vijf miljoen, waarover Insel Air kon beschikken, maar daarvan is één miljoen feitelijk nooit aan door de overheid betaald, omdat die dat bedrag destijds wilde inhouden in verband met openstaande belastingverplichtingen.
Grenzen gesloten
De sluiting van het luchtruim door president Maduro op 5 januari 2018 kwam op een uiterst ongelukkig moment. Er stond namelijk een MD80 op Curaçao die naar Caracas moest om een noodzakelijk c-check te ondergaan. Maar dat kon niet. Bovendien waren er geen ‘cycles’ en ook geen financiële middelen voorhanden om de controle elders te laten uitvoeren. Een belangrijk toestel voor het uitvoeren van vluchten door Insel Air viel weg en MD80 personeel moest afvloeien.
De vloot van Insel werd niet alleen getroffen door de problematiek met de MD80, er waren ook de nodige problemen met de Fokker 50. Insel had er drie. Een relatief oud vliegtuig, met als bijzonderheid dat zij een bijzonder (zeldzaam) motortype hadden. Allerlei technische storingen leidden veelvuldig tot het uitvallen van vluchten, waardoor Insel op hoge kosten werd gejaagd.
De beslissing van de Nederlandse, de Britse en de Amerikaanse overheid om ambtenaren te verbieden met Insel Air te vliegen heeft de nodige impact gehad, ook op de uitstraling van de maatschappij in de markt.
Dit werd nog eens gevoed door de publiek gemaakte constatering van de burgerluchtvaartautoriteit dat veiligheid bij Insel niet altijd voorop stond.
In de periode tot aan het faillissement van gisteren zijn diverse (nieuwe) vliegmaatschappijen begonnen met vliegen op de inmiddels sterk beperkte routes van Insel Air. Ook dat had de nodige impact.
Er zijn tot het laatst toe intensieve pogingen ondernomen om de in Venezuela vastzittende gelden los te krijgen. Wat InselAir Aruba betreft gaat het om 29 miljoen dollar. Volgens Karel Frielink, president commissaris van Insel Air, ging het om een moeizaam proces in Caracas, mede doordat veel andere buitenlandse luchtvaartmaatschappijen tezamen een claim van enkele miljarden dollars hadden.
Strategische Partner
Vanaf het begin is gezocht naar een strategische partner. Met diverse geïnteresseerde partijen zijn in de loop der tijd Non-Disclosure Agreements gesloten. Met interCaribbean werden vergaande afspraken gemaakt nadat die maatschappij enkele maanden een intensief due diligence-onderzoek had uitgevoerd. Echter, nadat met interCaribbean een zogenaamde Heads of Agreement was gesloten op 16 november 2018, begon deze partij terugtrekkende bewegingen te maken en wilde zich niet langer houden aan de tussen partijen gemaakte afspraken. Daarover moesten diverse rechtszaken worden gevoerd.
Medio februari 2019 was met in samenwerking met de Curaçaose Burgerluchtvaart Autoriteit al ver met de her-certificering. Insel vroeg daarom een nieuwe verlenging van twee maanden aan. In de hoop dat potentiële investeerders de mogelijkheid zouden krijgen binnen deze periode de operatie met voldoende financiële middelen weer op te tuigen.
Maar minister Zita Jesus-Leito besliste anders. De verlenging werd niet gegeven, potentiële investeerders haalden bakzeil.
Technische problemen
Insel voelde een constante druk door de veel voorkomende technische mankementen met hun vloot en door gestrande passagiers en hun klachten. Individuele crediteuren oefenden continu druk uit met al dan niet onverholen dreigementen tot beëindiging van contracten.
Het sterk moeten terugdringen van het personeelsbestand, met gedwongen ontslagen, legde druk en spanning op de ‘vertrekkers’ en de ‘achterblijvers’ bij Insel. Volgens Frielink was er simpelweg geen andere optie. In ongeveer twee jaar ging het personeelsbestand met ongeveer 400 medewerkers achteruit. Niet alleen persoonlijk een drama voor betrokkenen, maar ook een financieel drama voor Insel Air zelf. De maatschappij moest diep in de buidel tasten om de ontslagrondes te kunnen betalen.
En nu is het voorbij. Andere maatschappijen springen in het gat dat Insel achterlaat. Want één ding staat vast: de vraag naar luchtverbindingen is er nog steeds. En misschien wel meer dan ooit.