Met veel ophef kondigden Curaçao en Nederland de onderlinge regeling Curaçao Nederland (ORCN) aan, als antwoord op de economische crisis die momenteel heerst op Curaçao. Deze onderlinge regeling is gebaseerd op een achterliggende groeistrategie. Nederland ziet echter weer niet in dat dit een poging is om de kortetermijnproblemen van de Curaçaose economie op te lossen met langetermijnmaatregelen.
door Emsley Tromp
De regeling is een verdere uitwerking van de Cft-normen, in het kader van een toezegging die door Nederland is gedaan, dat Curaçao toegang zou krijgen tot financieringsmogelijkheden, op voorwaarde dat er voldoende voortgang gemaakt zou zijn op fiscaal gebied. Deze afspraak komt in wezen neer op een moderne versie van ‘forty acres and a mule’.
Hoewel ORCN (het ‘Akkoord’) onmiddellijke (korte termijn) implementatie vereist van de maatregelen genoemd in de appendix van het Akkoord, zullen fondsen ter financiering van economische groei alleen beschikbaar worden gesteld bij voldoende voortgang op de uitvoering van voorgenoemde implementatie. Als de fondsen eenmaal beschikbaar zijn, moet een investeringsagenda worden ingediend voor de uiteindelijke financiering, waarvan de impact waarschijnlijk pas op de zeer lange termijn zichtbaar zal zijn.
Cft-normen
Reeds eerder waagde ik mij beleidsmakers te waarschuwen voor de schadelijke maatschappelijke en economische gevolgen van ongebonden compliance met de Rijkswet financieel toezicht (Rft). Niettemin zet de regering van Curaçao, onder zware druk van Den Haag, de ingezette koers van voldoen aan de Cft-normen voort.
Als onderdeel van haar strategie om de negatieve gevolgen van de budgettaire maatregelen te verzachten, heeft de regering met veel vertoon de zogeheten Groeistrategie gepresenteerd. Het volstaat te zeggen dat gezonde overheidsfinanciën een noodzakelijke voorwaarde is voor duurzame economische groei. Deze gezonde overheidsfinanciën moeten echter wel gebaseerd zijn op de juiste criteria.
Ongebonden implementatie van de Rft/ORCN-criteria zal leiden tot een stijging van het armoedecijfer en werkeloosheidspercentage, welke al onaanvaardbaar hoog is. Deze stijgingen van de armoedecijfers en werkeloosheid op Curaçao zullen leiden tot migratie naar Nederland, met alle gevolgen van dien voor de toch al gespannen verhoudingen binnen het Koninkrijk, de instroom van ‘goedkope’ migranten uit omringende landen voor de opvulling van gaten als gevolg van het vertrek van inwoners van Curaçao, en het noodgedwongen vertrek van hooggekwalificeerde werknemers (deze hebben geen tijd om te wachten tot de economische groei weer leidt tot passende werkgelegenheid).
Dit alles zal plaatsvinden tegen de achtergrond van een tekortschietend gezondheidszorg- en onderwijssysteem.
Illusie
Hoewel economische groei en verbetering van het overheidsapparaat genoemd worden als hoofddoelen van de ORCN, zal de tenuitvoerlegging van de regeling leiden tot maatschappelijke ontwrichting, een tekort aan hooggekwalificeerd lokaal personeel en een inacceptabel hoog prijsniveau als gevolg van belastingverhogingen, waarmee economische groei nog moeilijker haalbaar wordt.
Implementatie van deze strategie op zich betekent een verdere verslechtering van de sociaaleconomische omstandigheden op Curaçao. Daarbij komt dat er een aantal inherente tegenstrijdige maatregelen in het Akkoord zijn opgenomen, die economische groei een illusie maakt.
Ten eerste pleit het Akkoord voor een vermindering van de schuldquote, die als zodanig juist zal toenemen door dit Akkoord. Door de lening van 180 miljoen gulden die in het Akkoord genoemd wordt, zal de schuldquote van Curaçao verder toenemen.
Ten tweede, door de extra rentelasten die deze lening met zich meebrengt, moet er meer budgettaire ruimte gecreëerd worden teneinde deze bijkomende kosten te financieren. Hierdoor wordt het dus nodig verder te bezuinigen, wat weer de nodige gevolgen zal hebben voor de groei.
Ten derde spreekt het Akkoord van een herfinanciering van de vervallende schuld (bullitlening 2,500% Oct 15 2010-2020), met een aflossingsperiode van 10 jaar. Ook deze herfinanciering houdt in dat er budgettaire ruimte gecreëerd moet worden, lees: nog meer bezuinigingen.
Ten vierde, voor alle budgettaire maatregelen geldt dat technische ondersteuning vanuit Nederland nodig is om snelle tenuitvoerlegging te kunnen garanderen, overwegende dat groeimaatregelen afhankelijk zijn van de mate waarin het de Curaçaose regering lukt vooruitgang te boeken, om zodoende in aanmerking te komen voor financiering door Nederland.
Cft
Grondige bestudering van het Akkoord levert ons de volgende parabel van onbedoelde gevolgen op: het Akkoord behelst de kortetermijnimplementatie van budgettaire maatregelen met alle negatieve sociaaleconomische implicaties; het Akkoord voorziet in structurele maatregelen en hervormingen. Echter, het onlangs gepubliceerde CBS-rapport en het recente financieringsdebacle van het nieuwe ziekenhuis HNO, vormen onoverkomelijke uitdagingen voor de regering van Curaçao. Ziektekosten blijven in de nabije toekomst een uitdaging voor de overheid, die het realiseren van de begrotingsdoelstellingen dus kunnen belemmeren.
Het belastingstelsel van Curaçao is niet lang geleden nog hervormd. De vraag is in hoeverre frequente wijzigingen in het belastingstelsel het investeringsklimaat zullen beïnvloeden. Het Akkoord spreekt ook van consultatierondes tussen Curaçao, de minister van Financiën, de minister van Binnenlandse Zaken en Cft, voor wat betreft de uitstaande schulden.
Het Akkoord spreekt van een borging van risk- en compliancefuncties voor Curaçao, maar lijkt niet dezelfde waarde te hechten aan de segregatie van de taken van het Cft. Het Cft lijkt, als toezichthoudend orgaan, geen rol van betekenis te spelen bij een dergelijke consultatie. En toch voorziet het Akkoord in participatie van het Cft.
Overheid
Het is niet duidelijk welke rol de overheid van Curaçao speelt in de economie. Door te eisen dat de overheid een investeringsagenda moet indienen overeenkomstig de kapitaaldienst, lijkt het Akkoord aan de ene kant de overheid een grotere rol toe te kennen in onze economie, terwijl het aan de andere kant Invest-Curaçao lijkt te financieren met de opbrengsten van eventueel privatisering van overheidsbezit.
Zolang Curaçao Medical Center en de SVB geen vat krijgen op de financiële omstandigheden van ons gezondheidssysteem en de veranderende samenstelling van de bevolking met betrekking tot vergrijzing, zullen sociale en gezondheidsfondsen onder druk blijven staan.
Alle groei-gerelateerde maatregelen die gericht zijn op het verzachten van de negatieve gevolgen van de budgettaire maatregelen hebben een langetermijnkarakter en/of zijn niet verder uitgewerkt, waardoor tenuitvoerlegging van die maatregelen op zijn minst onzeker te noemen is. In het verleden is gebleken dat investeringsmiddelen onbenut blijven indien er geen goed gestructureerd apparaat is. Usona, SEO, et cetera zijn enkele recente voorbeelden van vergeefse pogingen groei te financieren. Vandaar ook de eufemistische uitdrukking ‘van de Rode Loper naar het Rode Kruis’, waarmee verwezen wordt naar recente pogingen die de overheid heeft ondernomen om groei te stimuleren.
Wat houdt dit allemaal in voor de implementatie van het Akkoord? Om in de woorden van Friedrich von Hayek te spreken: ,,Slimme middelen die gericht zijn op verkeerde doeleinden maken van kwaad een zekerheid.”
Curaçao is partij in dit Akkoord en auteur van de Groeistrategie. Daarom kan niet alleen Nederland als hoofdschuldige worden aangemerkt; de verantwoordelijkheid ligt bij beide partijen. Als we onze beleidsmakers serieus willen nemen, moeten we hen ook aanspreken op hun verantwoordelijkheid.
Slotopmerkingen
Het doel van de ORCN is om te komen tot gezonde overheidsfinanciën, een effectief overheidsapparaat en duurzame economische groei, die gericht is op een duurzame verbetering van de levensstandaard op Curaçao. Deze doelstellingen worden door een breed publiek gedragen. Zonder flankerend beleid zal de implementatie van het Akkoord echter leiden tot mislukking.
Derhalve is een genuanceerder en minder snel implementatietraject nodig zodat Curaçao weer kan voldoen aan de Rft-normen. Met een dergelijk traject wordt de nodige ruimte gecreëerd voor (1) handhaving van de kwaliteit van de gezondheidszorg (2) onderwijs op een minimaal aanvaardbaar niveau en (3) armoedebestrijding. Zaken die erop gericht zijn een massale uittocht naar Nederland van grote delen van de bevolking te voorkomen.
Het spreekt voor zich dat, gezien het aandeel van de publieke sector in onze economie, een drastische verlaging van het uitgaveniveau van de overheid zal leiden tot maatschappelijke ontwrichting en een grote negatieve economische impact zal hebben voor een kleine economie als die van Curaçao.
Ook Nederland begreep dat, toen tien jaar geleden tijdens de kredietcrisis er diep in de buidel werd getast om een diepere economische en financiële crisis te voorkomen. Naderhand is dat weer gecompenseerd met extra bezuinigingen, maar dat gebeurde in een sociaal aanvaardbaar tempo.
-----
Emsley Tromp is voormalig president van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) en voormalig president van de voorganger van de CBCS, de Bank van de Nederlandse Antillen (BNA).
Samenvatting in het Papiaments*
ULANDA RIBA TRAYEKTO ROBES KU GROEIAKKOORD KU LO KREA POBRESA I UN ÉKSODO
Èks-presidente di Banko Sentral, Emsley Tromp ta firme den e opinion ku e Groeiakkoord ku a sera ku Ulanda lo ta funesto. Di un banda pobresa lo no haña atenshon i hasta lo oumentá komo ku lo kòrta den e programanan pa esnan mas vulnerabel den sosiedat. Di otro banda gruponan grandi hustamente lo biaha pa Ulanda pa evitá e situashon ku nan ta den, asina Tromp ta bisa den un nota presentá den fin di siman. “The “groeiakkoord”: Holland has it wrong again”, asina e nota ta bisa.
Tromp ta referí na e hechu ku a anunsiá e akuerdo aki abreviá na ORCN ku ta para pa Onderlinge Regeling Curaçao-Nederland ku masha publisidat. Tromp ta referí na e hechu ku Ulanda ta faya den e punto di salida ku no por atendé e situashon di deterioro ekonómiko serio di término kòrtiku di Kòrsou ku solushonnan di término largu.
E pensamentu ta kuadra ku un vershon di siglo 21 di e konosido “40 hèktar di tereno i un mula”. E èks-presidente di Banko Sentral ta bisa ku di un banda ta eksigí introdukshon di medidanan pa asina haña akseso na fondonan pa kresementu. Pero e fondonan aki lo bira posibel solamente si tin sufisiente progreso ku implementashon. E ora ei por mira e impakto solamente riba término mas largu.
“Bèrdat ta ku mester tin un finansa públiko balansá pa tin kresementu ekonómiko sostenibel. Pero mester usa e kriterionan korekto. Implementashon di e plan aki lo oumentá pobresa na Kòrsou i lo kondusí na mas desempleo ku ya kaba ta inaseptabelmente haltu. Finalmente e pobresa i desempleo aki lo pone ku lo tin mas hende lo bai Ulanda ku tur konsekuensia ku esei tin pa e relashonnan den reino.
Banda di esei lo tin un entrada masal di migrante na Kòrsou pa yena e lugánan ku a keda liber ku labor barata. Hopi hende kapasitá lo bandoná Kòrsou komo ku nan si no tin tempu pa warda te ora kresementu ekonómiko yega.
E énfasis di e programa ta kresementu ekonómiko i un aparato di gobièrnu mas mihó, pero implementashon di e programa aki lo kondusí na mas desbalanse sosial, falta di labor lokal i un oumentu haltu di kosto di bida. Pa resumí por bisa ku e strategia aki lo hasi e kondishonnan sosial-ekonómiko di Kòrsou mas pió”, asina Tromp ta bisa atvirtiendo pa e riesgonan grandi.
* met dank aan Èxtra