Het financieel beheer van de afwijkingen van openbare aanbestedingen op Curaçao is niet op orde, oncontroleerbaar en daardoor ondeugdelijk. Dat zegt de Algemene Rekenkamer ARC. 175 miljoen gulden, bijna 71 procent van alle afwijkingen, zijn niet te controleren. Van de overige afwijkingen is 25 procent, bijna 64 miljoen gulden, verstrekt tegen de interne regels. Al deze afwijkingen zijn volgens de Rekenkamer onrechtmatig.
Van alle afwijkingen van openbare aanbestedingen is maar één procent volgens de regels gebeurd.
De Staten reageerden vandaag verbolgen op het rapport van de Rekenkamer: schandalig, onacceptabel, landverraad en een aanwijzing waard. Verschillende leden van verschillende partijen willen dat de direct verantwoordelijken aansprakelijk worden gesteld. Ministers en ambtenaren.
Onderzoek
Het onderzoek naar de afwijkingen van regels en beleid op het gebied van openbare aanbestedingen, is door de ARC gedaan op verzoek van de Staten. Aanleiding was de aanschaf van beveiligingscamera's door voormalig Justitie-minister Nelson Navarro.
De Rekenkamer onderzocht de periode van 10 oktober 2010 tot 11 augustus 2015.
De regels en beleid schrijven voor dat in bepaalde gevallen aanbestedingen in het openbaar moeten plaatsvinden. Alleen met goedkeuring van de Minister van Financiën mag daarvan worden afgeweken en de goedkeuring kan alleen worden verleend indien sprake is van noodzaak vanwege landsbelang.
van 30 procent (35) van de geïdentificeerde openbare aanbestedingen bestaat geen zekerheid of die daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Ook bestaat geen zekerheid of alle afwijkingen zijn geïdentificeerd en meegenomen in dit onderzoek. Van 24 procent (76) van de 323 geïdentificeerde afwijkingen kan niet worden vastgesteld dat de afwijking is goedgekeurd. Van 62 procent (152) van de geïdentificeerde goedgekeurde afwijkingen kan niet worden nagegaan of afwijking noodzakelijk was vanwege landsbelang.
Landsbelang
Per saldo kon de ARC van slechts 95 van de 323 geïdentificeerde afwijkingen toetsen aan de criteria ‘goedkeuring’ en ‘noodzaak vanwege landsbelang’ en 228 afwijkingen (ter waarde van 175,7 miljoen gulden) dus niet.
Van de 323 geïdentificeerde afwijkingen van openbare aanbesteding (voor in totaal 246,3 miljoen gulden) zijn 247 (76 procent) goedgekeurd: 70 procent (149,5 miljoen gulden) door de minister van Financiën en 6 procent (16,6 miljoen gulden) door de Raad van Ministers.
Zoals hierboven aangegeven, bestaat over de resterende 24% geen of onvoldoende controle informatie om na te kunnen gaan of goedkeuring heeft plaatsgevonden. Van de 247 goedgekeurde afwijkingen van openbare aanbesteding zijn 95 (38 procent) aan het criterium ‘noodzaak landsbelang’ getoetst. Over de resterende 62 procent is geen of onvoldoende controle informatie om na te kunnen gaan of goedkeuring heeft plaatsgevonden.
Van de 95 getoetste goedgekeurde afwijkingen hangen 83 (67,3 miljoen) samen met een machtigingsverzoek om een verplichting aan te gaan en 12 (3,3 miljoen) met een machtigingsverzoek om een betaling te verrichten. In de laatstgenoemde twaalf gevallen gaat het om afwijkingen waarvoor vooraf geen goedkeuring is gevraagd om af te wijken noch goedkeuring om de verplichting aan te gaan. Om de leverancier niet te duperen heeft de Raad van Ministers achteraf de afwijkingen en machtigingen tot betaling goedgekeurd.
Door het ontbreken van ordelijk en controleerbaar beheer en onvoldoende naleving van de comptabele regels bestaat het risico dat de overheid opdrachten aangaat die niet de beste prijs/kwaliteit verhouding voor de overheid garanderen. Er wordt namelijk ruimte geboden voor (ambtelijk) misbruik van de mogelijkheid om niet openbaar aan te besteden, terwijl openbare aanbesteding juist de mededinging van aanbieders bevordert.
Brief Financiën
De Algemene Rekenkamer is in het bezit van een brief van de minister van Financiën waaruit blijkt dat bij verschillende ministeries financiële verplichtingen worden aangegaan door personen die daartoe niet of onvoldoende gemachtigd zijn.
Ook blijkt uit de brief dat elk van deze overtredingen aan de verantwoordelijke minister wordt gemeld, met het verzoek om maatregelen te treffen tegen de betreffende ambtenaren, maar dat dit nog onvoldoende heeft plaatsgevonden.
De regering is daarom van plan een sanctiebeleid te introduceren. De ARC doet verschillende aanbevelingen om het beleid bij de afwijking van openbare aanbestedingen te verbeteren. Zo wordt alle ministeries aanbevolen om de documenten ordelijk en toegankelijk te archiveren en een registratie bij te houden van de aanbestedingen en om het toezicht op de juiste uitvoering van de aanbestedingsprocedure door de interne controller aan te scherpen.
Ook raadt de Rekenkamer aan om het aangaan van verplichtingen zonder de vereiste goedkeuring of afwijking van openbare aanbesteding en de vereiste machtiging om de verplichting aan te gaan, te ontmoedigen, en om bij de verzoeken om af te wijken van openbare aanbestedingen duidelijk te motiveren of er sprake is van landsbelang en zo ja, waarom.
Ook zouden er maatregelen moeten worden genomen tegen de verantwoordelijke ambtenaren die de regels overtreden en in dit verband uitvoering gegeven moeten worden aan het sanctiebeleid dat de regering zal introduceren.
De Staten
De Staten wordt aanbevolen om erop toe te zien dat de minister van Financiën en de overige ministers de gesignaleerde tekortkomingen opheffen, waaronder de daadwerkelijke invoering én uitvoering van een sanctiebeleid tegen het ongemachtigd aangaan van financiële verplichtingen.
Iets zegt me, dat dat nog wel even kan duren....