De regering van Gilmar 'Pik' Pisas besloot gisteravond om vrijdag 31 maart het mandaat van de Kiesraad in te trekken, als nu geen gevolg wordt gegeven aan de opdracht om de voorbereidingen op de verkiezingen te staken.
Volgens de minister van BPD is er anders sprake van werkweigering en volgt ontslag. De Kiesraad op zijn beurt stelt dat hun werk alleen gestaakt kan worden door een Landsbesluit. Die werd gisteren ingediend door de regering, maar de Gouverneur heeft geweigerd die te tekenen.
10-10-'10
De mogelijkheid voor de regering Pisas om in te grijpen ontstond na 2010, toen het voorzitterschap van de Kiesraad van de Gezaghebber overging naar de minister van BPD. De gezaghebber was benoemd door de Kroon, daar kon geen minister aan tornen. Na 10-10-'10 veranderde dat, waardoor een aftredende regering directe invloed kan uitoefenen op de samenstelling van de Kiesraad.
Bovendien kan hij dat ook nog eens doen vlak voor de verkiezingen, waardoor een zittende demissionaire of interim-regering direct invloed heeft op het reilen en zeilen van de verkiezing die een einde maakt aan hun regeerperiode.
Voor de eventueel net benoemde nieuwe voorzitter en leden van de Kiesraad extra lastig, omdat ze daarmee de schijn van belangenverstrengeling wekken.
Verankerd
De positie van de Kiesraad is volgens TI niet verankerd in de Staatsregeling, maar in het Kiesreglement. Dat laatste kan aangepast worden met een normale meerderheid in het parlement en de regering en niet zoals grondwettelijke zaken waarvoor tweederde meerderheid nodig is.
Transparency International stelt dat de scheiding van verantwoordelijkheden in het verkiezingsproces duidelijk zijn omschreven. De regering is verantwoordelijk voor de indeling van kiesdistricten, de druk van verschillende formulieren. De minister is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het kiesregister en de benoeming en het ontslag van leden van de Kiesraad. ook moet hij die Raad een kantoor geven, stemkaarten verspreiden en kieslokalen aanwijzen.
De Kiesraad is verantwoordelijk voor de geldigheid van de kandidatenlijsten, de nummering van de lijsten en de rapportage van de verkiezingsuitslag.
Zonder opgaaf
Deze gedetailleerde scheiding van verantwoordelijkheden zou in principe de onafhankelijke status van de Kiesraad ondersteunen. Maar, zo concludeert TI: het vereist wel een goede samenwerking tussen de twee, omdat het hele proces afhankelijk is van wat de een en de ander doet of laat.
Als de minister de Kiesraad in de weg zit, of omgekeerd, in de uitvoering van de voorbereidingen op de verkiezing, dan kunnen de verkiezingen verstoord worden.
Tenslotte, zo merkt Transparancy International op is er geen voorziening in de wet die het onmogelijk maakt voor de minister om zonder opgaaf van redenen het mandaat van de Kiesraad op te schorten. Of om de leden zelf te ontslaan.
0-0-0-0
Lees hier het rapport van Transparency International