College financieel toezicht of de kunst om tussen de regels door te lezen

Raymond Gradus, voorzitter College financieel toezicht

Na lange tijd van pappen en nathouden trapt het College Financieel Toezicht (Cft) eindelijk op de rem. De overheidsfinanciën van Curaçao zijn onhoudbaar geworden en dat heeft naar mijn oordeel voor een deel zijn oorsprong in de weinig voortvarende manier waarop het Cft toezicht heeft gehouden. Maar nu het tij gekeerd moet worden, gaat het College wel erg kort door de bocht en is het de vraag of Curaçao dáármee geholpen is. Of moeten we tussen de regels doorlezen?

De mensen van Raymond Gradus geven de minister van Financiën geen mogelijkheid om te reageren op de urgente brief van het Cft in reactie op de 2e kwartaalrapportage. Normaal staat daar 14 dagen voor en had Kenneth Gijsbertha de tijd gekregen om de reactie van het Cft ter kennisgeving aan te nemen en daar conform de Rijkswet financieel toezicht (Rft) later een reactie op te geven voor wat betreft de te nemen maatregelen. En dan pas wordt het publiek geïnformeerd.

Nog afgezien of Curaçao adequate maatregelen kan dan wel wil nemen, ligt dan ook het gevaar dat de Rijksministerraad op de hoogte wordt gebracht terwijl de Minister van Financiën toch met adequate maatregelen komt. Het lijkt een beetje of Gradus de kerk ingaat en meteen begint te zingen.

Het is duidelijk dat het Cft tussen de regels door een advies geeft aan Den Haag om een aanwijzing te geven. Maar net als vanaf het begin van 2018 schrijft het Cft dit niet expliciet op. Ze geeft alleen aan dat ze conform de Rijkswet artikel 4 de Rijksministerraad op de hoogte zal brengen van de actuele stand van zaken.

Aanwijzing
Wellicht is het semantiek, maar het Cft heeft het voortdurend over 'controleren' in het kader van de informatievoorziening vanuit Financiën. Het College heeft natuurlijk helemaal geen controlerende taak, maar moet gewoon toezicht houden. Het heeft ook niet de kennis en kunde in huis om een controlerende taak uit te voeren.

Die ligt namelijk - conform de Comptabiliteitswet en de Rijkswet financieel toezicht bij de controlerende accountants van de diverse entiteiten, zoals SOAB, de accountant van het land en de Algemene Rekenkamer als orgaan van de Staten. Het is dan ook het Cft dat steeds de accountantsrapporten afwacht en dient af te wachten, tezamen met de Rijksministerraad voordat de rekeningen worden afgesloten,vastgesteld en bekrachtigd.

Misschien is dit ook de reden dat het Cft bij elke keer rapportage twijfelt over de informatie die het heeft en of het scenario zich als zodanig gaat manifesteren en materialiseren. Je leest in de reactie op diverse plekken dat de beoordeling nog niet voldoende heeft kunnen plaatsvinden, of dat de informatie nog niet volledig controleerbaar is, al dan niet door het ontbreken van nadere informatie.

Kenneth Gijsbertha, minister van Financiën

Een aanwijzing is een harde maatregel, een zware maatregel zonder verdere escalatieniveau, en dan is het zaak zeker te weten dat het klopt of niet klopt. Ik adviseer Minister Gijsbertha het proces volgens de spelregels aan te vliegen en keurig netjes ambtelijke antwoorden aan het Cft te geven.

Invloeden van buitenaf
De economie van Curaçao heeft het vooral moeilijk vanwege invloeden van buitenaf. Zeker, de overheid valt ook van alles te verwijten, maar de neerwaartse groeibijstellingen van de Centrale Bank mogen terecht zijn, ze zijn naar mijn oordeel niet correct.

Het is immers een afspraak dat de begroting wordt opgesteld naar de stand van de economische groei(cijfers) op het moment van vaststellen van de begroting. Als land is het godsonmogelijk om continu binnen een lopend begrotingsjaar je begroting aan te gaan passen op basis van ramingen/voorspellingen, tenzij die substantieel zijn. Zijn die dat nu?

Er valt anders geen land te regeren en geen beleid meer uit te voeren als je bij elke nieuwe prognose weer anders moet springen. Die connotatie leeft ook wel bij het Cft, want ze geeft als toezichthouder keurig netjes aan dat 'Het belangrijk is, dat middels een analyse ook deze mogelijke tegenvallers in beeld worden gebracht en ter compensatie hiervan maatregelen worden getroffen.'

De maatregelen
Dan de maatregelen die het Cft voorstelt om het tij te keren. De opmerking over de dividenden van telecomprovider UTS zijn terecht. Dat de overheid nu een voorziening moet gaan treffen is ambtelijk taalgebruik, een beetje Haags zelfs: een beetje boekhouder zegt dat de overheid per direct in haar verwachte inkomsten en uitgaven moet gaan snijden om het saldo in evenwicht te houden.

Elke snèkbezoeker weet al jaren dat het minder gaat met UTS en dat er al een dividendbeleid is. En dat dit niet een vast bedrag per jaar is, maar een af te dragen bedrag afhankelijk van de resultaten en het beleid van UTS (of enige andere overheidsNV).

Dat de compliance maatregelen voor wat betreft de belastingen en de belastingopbrengsten nog niet hebben opgebracht wat we allemaal hadden gedacht, heeft natuurlijk een aantal redenen. De belastingopbrengsten volgen de economische voor- of tegenspoed, dat snapt een snekbezoeker ook wel.

Dat er ook iets op te merken valt over de aansturing en besturing van de belastingdienst kan de gemiddelde snèkbezoeker na een paar flesjes bier ook wel bedenken. Maar dat je als overheid niet te hard wil en moet gaan drukken op burgers en bedrijven is een beleidskeuze. Als je het geld wegtrekt bij burgers en bedrijven, maak je veel meer kapot dan je lief is.

Vergelijk het maar met de Nederlandse aanpak waarvan ook Mark Rutte achteraf ruiterlijk toegaf dat Nederland door de harde aanpak in een dubbele dip was terechtgekomen in tegenstelling tot de overige Europese landen.

Ombuigingen
De genoemde ombuigingen van 48 miljoen + 30 miljoen + 15 miljoen + 37 miljoen zijn technisch juist, maar over de 48 miljoen miljoen als tekortcompensatie over 2017 valt wel wat af te dingen. Ik heb eerder al aangegeven hoe ruimhartig het CAft in Aruba omgaat met begrotingstekorten in het volgende jaar. Waarom kan dat niet voor Curaçao?

Of kan het wel en lees ik niet goed? Tel de bedragen maar op: het Cft heeft het in haar advies over alternatieve maatregelen voor tenminste 82 miljoen gulden. Daarin zit blijkbaar niet de 48 miljoen uit 2017. Knijpt het Cft nu ook voor Curaçao eindelijk een oogje toe voor wat betreft de tekortcompensatie uit voorgaande jaren?

Cijfermatig is het in ieder geval alsof de 'duvel' er mee speelt. Immers het tekort op Aruba is 130 miljoen en het tekort op Curaçao ook: 48 + 82!

De directe verplichtingenstop, zoals voorgesteld door het Cft is een standaard stokpaardje waar salon-economen altijd naar grijpen. Begrijp me goed: een sequentiele verplichtingenstop is okay, maar een algehele nooit. Daarmee zet je immers alles in een keer stil en komt de gehele bedrijfsvoering van de overheid vast te zitten. Denk maar aan de beelden van schooljuffen en -meesters die hun eigen krijtjes kopen voor school en ambtenaren die hun eigen toiletpapier moeten meenemen naar het werk. 

Boodschap
Maar laten we open en eerlijk tegen over elkaar zijn. Het gaat al een jaar of wat niet goed met Curaçao en het is er de laatste tijd niet beter op geworden. Bovendien is er vooralsnog geen zicht dat het in de nabije toekomst goed gaat komen. Die boodschap van het Cft zit helder tussen de oortjes. Van iedereen!

-----
Reactie Cft op 2e kwartaalrapportage Curaçao