Uit de West (4): De rode, waakzame leeuw

door Jan Schinkelshoek

‘Zie je die leeuw?’ Een van mijn overzeese collega’s, een parlementariër uit de Antillen, wijst naar de waakzame, rode leeuw die troont op het officiële wapen van Aruba in het parlement. ‘Zo zullen wij onze autonomie verdedigen.’

Ook tijdens de tussendoortjes in het parlementaire Koninkrijksoverleg - deze week treffen delegaties uit Nederland en de rijksdelen in de West - valt om de haverklap het toverwoord: autonomie, de verworven, gekoesterde zelfstandigheid van de eilanden die samen het laatste restje tropisch Nederland vormen. Blijf af van onze autonomie…

Het raakt aan een open zenuw, merk ik tijdens alle intensieve, soms zelfs emotionele discussies over de toekomst van de Antillen in het ‘Parlamento di Aruba’ in Oranjestad. Probeert Nederland niet op een of andere slinkse, achterbakse manier de greep op de voormalige koloniën te vergroten? Is er sprake van een sluipende ‘rekolonisatie’? Wordt de autonomie van de eilanden aangetast?

Die argwaan, dat wantrouwen is als een stil gif. Het doortrekt alle discussies, merk ik. Als het niet openlijk is dan in elk geval onderhuids. Dat Nederland voorwaarden stelt aan schuldsanering, dat er in ruil voor steun fatsoenlijk bestuur, stevige rechtshandhaving en financiële degelijkheid wordt gevraagd, dat het Koninkrijksverband niet iets vrijblijvends is - elk debat stuit vroeger of later op de befaamde autonomie. Als Nederlander voel je je steeds aangeklaagd…

Die autonomie heeft op de Antillen bijna iets mystisch. Het is - vergeef me de misschien wat ruwe samenvatting - een dogmatische interpretatie van wat ook wel ‘het heilige zelfbeschikkingsrecht’ wordt genoemd. Het voormalige moederland, zo wordt me steeds uitgelegd, is zo ongeveer verplicht om ex-kolonies alle ruimte te geven. Tenminste moreel. Wee ons als we het zouden wagen iets van dat vanzelfsprekende recht af te doen…

Is het zelfoverschatting? Denken de eilanden, speldenpunten op de werelkaart, het werkelijk op eigen houtje aan te kunnen? Of weten ze wel beter? Zit er niet veeleer een minderwaardigheidsgevoel achter, een behoefte om zich tegenover het zo veel grotere, soms inderdaad bemoeizuchtige, irritatie ‘Holland’ te laten gelden?
Al pratend en discussiërend, wordt het me niet echt helder.

Het is iets dat er bij hoort, zo ontdek ik steeds meer. Het hoort bij het volwassen worden van landen, eilanden, naties. Op weg naar grotere zelfstandigheid, misschien wel onafhankelijkheid, wil je -net als in de puberteit - aan je omgeving, aan jezelf laten zien dat je groter-bent-dan-iedereen-schijnt-te-denken.
Om daarna, als je eenmaal volwassen bent, als op jezelf bent aangewezen, als je er alleen voor staat, even rap te ontdekken dat je anderen nodig hebt. Vrienden, buren, ouders. Dat is een les die Nederland, een veel bezadigder natie, soms hardhandig heeft moeten leren. Niemand denkt toch nog het buiten ‘Europa’ te kunnen?

Van autonomie kun je niet eten. In autonomie kun je niet wonen. Van autonomie kun je niet leven. Maar ik heb het gevoel dat zo’n advies uit de mond van een ‘Hollander’ op Aruba niet echt besteed is.

Sluiks kijk ik naar de rode, waakzame leeuw bovenop het Arubaanse wapen en vraag me af hoe het beestje er later op oudere leeftijd uit zal zien.

Dick Drayer in gesprek met Jan Schinkelshoek, inclusief gesproken column (9'51").

===================================

Jan Schinkelshoek is lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor het CDA en is lid van de Nederlandse parlementaire delegatie aanwezig op het POK op Aruba.

www.janschinkelshoek.nl